Автор - vasia13
Өзгелік етіс
Өзгелік етіс қимылдың, іс-әрекеттің сөйлемдегі іс иесі яғни субъектінің өзі емес, екінші бір басқа субъект, қимылды орындаушы арқылы істелінетінін білдіріп, белгілі жұрнақтар арқылы жасалады.
Өзгелік етістің жасалу жолдары:
1) - ғыз, - гіз, - қыз, - кіз. Мысалы: сал - ғыз, жүр - гіз, айт - қыз, ек - кіз, тағы басқа.
2) - дыр, - дір, - тыр, - тір, - ыр, - ір.
Мысалы: ал - дыр, сен - дір, ас - тыр, кел - тір, жат - ыр, кет - ір, тағы басқа.
3) - т. Мысалы: таны - т, панала - т, тағы басқа.
Ұлы Отан соғысы адамзат тарихында ұмытылмастай із қалдырды. Қазақстан Республикасында қазіргі таңда 130 - дан астам ұлттар мен ұлыстар тату - тәтті өмір сүріп жатыр.
Сөйле - т
Сөйле - т - кіз
Сөйле - т - кіз - дір
Сөйле - т - кіз - дір - т
Жоғарыда келтірілген мысалдардан көргендей, кей
жағдайда бір түбірге өзгелік етістің бірнеше жұрнағы бірінен кейін бірі жалғана береді. Мысалы: сат - қыз - дыр - т, сөйле - т - кіз, тағы басқа.
Демек, өзгелік етісті сөйлемде кимылды, іс-әрекетті іске асырушы екі субъект болады: бірі — сол кимылды орындатушы, екіншісі — қимылды тікелей орындаушы.
Мысалы: Ол баласына өлең айтқызды.
Дене шынықтыру мұғалімі оқушыларды жүгіртті.
Қарындасы ағасына ауыр сөмкелерін көтертті.